Η εξέλιξη του σκύλου

Κατά καιρούς έχουν δημοσιευθεί πολλές επιστημονικές θεωρίες σχετικά με τη γενεαλογική προέλευση του σκύλου αλλά ακόμη δεν έχουμε καταλήξει σε ένα σαφές συμπέρασμα.

Η πλέον πιθανή εκδοχή καταγωγής του σκύλου, είναι να προέρχεται από τον γκρίζο λύκο, ο οποίος και να παρουσιάζεται κοντά στον άνθρωπο πριν από 10.000 έως 15.000 χρόνια.

Μαρμάρινο σκυλί 520 π.Χ.,Μουσείο της Ακρόπολης

 

Σύμφωνα με την επιστήμη της συγκριτικής ανατομικής που εφαρμόζεται πάνω σε διάφορα ευρήματα ζώων, αλλά και τον τρόπο κοινωνικοποίησης του σκύλου μέσα σε μια αγέλη, φαίνεται να ταιριάζει περισσότερο με το προφίλ του λύκου όπως αυτός εμφανίστηκε πριν από χιλιάδες χρόνια. 

Ευρήματα στο Αίνταχο των ΗΠΑ μας δείχνουν ότι, στην σημερινή μορφή του ο σκύλος υπάρχει εδώ και 10.500 χρόνια. Ακόμη απεικονίσεις των αρχαίων Βαβυλωνίων απεικονίζουν σκυλιά, γύρω στο 2200 π.Χ.

Τα πρώιμα αυτά ζώα μεσαίου μεγέθους, ήταν περισσότερο παμφάγα απ’ ότι σαρκοφάγα, τρέφονταν με διάφορα ασπόνδυλα, φυτά και ψοφίμια, καθώς επίσης και διάφορα θήραμα που σκότωναν.  Αρχικός σκοπός του ανθρώπου ήταν να χρησιμοποιήσει τον ¨προ-σκύλο¨ ως σύντροφο στο κυνήγι αλλά και ως φύλακα που τον προστάτευε από άγρια ζώα.

Κυνηγός κρατάει τα λουριά σκύλου σε τάφου της Αίγυπτου
Image credit: Copyright Linda Evans/Australian Center for Egyptology, Macquarie University, Sydney

Τα πρώτα σκυλιά είχαν μεγαλύτερη αντοχή απ' ότι ταχύτητα, και έπιαναν τα θήραμα μετά από καταδίωξη και αφού πρώτα τα εξαντλούσαν.

 Η θανάτωση της λείας τους γίνονταν με την ακινητοποίηση της από των αυχένα, όταν επρόκειτο για μικρά ζώα όπου με βίαιο κούνημα, εξάρθρωναν τον λαιμό του θηράματος. 

Τα μεγαλύτερα θηράματα τα ακινητοποιήσουν δαγκώνοντας τα στο μέρος της κοιλίας, με συνέπεια το ξεκοίλιασα και το θάνατο τους. 

Η αίσθηση της όσφρησης και της ακοής στα πρώιμα αυτά κυνοειδή ήταν απαραίτητη και αρκετά ανεπτυγμένη, σε αντίθεση με την λιγότερο αναπτυγμένη όραση τους. Τα πρώιμα αυτά κυνοειδή θέλοντας να αναπτύξουν τις αισθήσεις τους, προσαρμόστηκαν και μορφολογικά αναπτύσσοντας, βαθύ θώρακα, που τους εξασφάλιζε την αντοχή και μακρύ ρύγχος, για οξύτερη όσφρηση. 

Τα πόδια τους ήταν σχετικά μακριά και έχοντας συνήθως πέντε δάκτυλα στα μπροστινά πόδια και τέσσερα στα πίσω, με δυνατά νύχια τα οποία όμως σε αντίθεση με τα αιλουροειδή, δεν ήταν επισπώμενα (συσταλτά νύχια). Το κρανίο τους ήταν επιμήκη με πλήρη οδοντοστοιχία, με μεγάλους κυνόδοντες. 

Το μέγεθός τους μίκρυνε με την πορεία των χρόνων ώστε να μπορεί να ταιριάξει καλύτερα με το "οικιακό" περιβάλλον. 

Αρχαιολογικά ευρήματα από την ευρύτερη περιοχή της Ljubljana Marshland της Σλοβενίας κατέδειξαν σαφώς την παρουσία ενός πρωτόγονου σκύλου μικρού σε μέγεθος ο οποίος ονομάστηκε ¨σκύλος της τύρφης ¨

Εξημέρωση

Από πολύ παλιά το κυνήγι σε αγέλες, τους επέτρεπε να συλλαμβάνουν είδη πολύ μεγαλύτερα από αυτά. Έτσι αρκετά είδη κυνοειδών δημιούργησαν αγέλες με ακριβή κοινωνικές ιεραρχίες και συστήματα ζευγαρώματος. 

Η κοινωνική δομή των αγελών των λύκων, βοήθησε πολύ στο να αποδεχθεί ο λύκος τον άνθρωπο ως κύριο του. 

Οι αγέλες αυτές ηγούνται από το κυρίαρχο ζευγάρι, στο οποίο τα υπόλοιπα μέλη οφείλουν τυφλή υποταγή. Έτσι και λόγο αυτής της συμπεριφοράς τους, οι λύκοι αποδέχθηκαν σχετικά εύκολα τον άνθρωπο ως ηγέτη τους, μια και μαζί του και βοηθώντας τον στο κυνήγι, αλλά και στις διάφορες άλλες δραστηριότητες του, εξασφάλιζαν την απαιτούμενη τροφή για την διαβίωση τους. 

 Δεν είμαστε βεβαία σε θέση να γνωρίζουμε πότε και πώς ξεκίνησε αυτή η σχέση και εξημέρωση του λύκου  από τον άνθρωπο (με τον όρο 'εξημέρωση' (domestication) εννοούμε την μεταβολή των κληρονομικών χαρακτηριστικών και την προσαρμογή ενός άγριου ζώου σε ένα νέο περιβάλλον που δημιουργείται από τον άνθρωπο, εξυπηρετώντας τις ανάγκες του), το βέβαιο όμως είναι ότι από την σχέση αυτή ωφελήθηκαν και οι δύο. 

Για την σύνταξη αυτού του άρθρου χρησιμοποιούνται διάφορες πήγες. Δεν μπορώ να το βρω κάπου γραμμένο, αλλά θυμάμαι παλιότερα σε ένα ντοκιμαντέρ να αναφέρεται πως πιθανόν να συνέβαλε στην εξημέρωση του λύκου, η συνήθειά του να πλησιάζει τους ανθρώπινους οικισμούς και να τρώει τα αποφάγια που ήταν μαγειρεμένα... 

Πράγμα που το βλέπω λογικό καθώς είναι αποδεδειγμένο πια πως και ο πρωτάνθρωπος, ανεπτυξε τη νοημοσύνη του, όταν άρχισε να μαγειρεύει την τροφή του γιατί το μαγειρεμένο φαγητό χωνεύεται πολύ πιο εύκολα και έτσι "περισσεύει" περισσότερη ενεργεία για τον εγκέφαλο.

Σε αντίθεση με τους μακρινούς εξαδέλφους τους, από τους οποίους πολλά είδη έχουν πλέον αποδεκατιστεί, τα εξημερωμένα εδώ και χιλιάδες χρόνια σκυλιά έχουν γίνει χρήσιμα για τον άνθρωπο, από τον οποίον χρησιμοποιούνται ως ζώα μεταφορά, φύλαξης, προστασία και συντροφικότητα. 

Αλλά διατηρώντας και συγχρόνως αναβαθμίζοντας τα πρωτογενή αυτά ένστικτα και αισθήσεις τους, ο άνθρωπος τους χρησιμοποίησε και συνεχίζει με επιτυχία να τους χρησιμοποιεί στο κυνήγι, γνωρίζοντας τις κληρονομικές καταβολές τους από τους μεγαλύτερους κυνηγούς της φύσης.

Με την πάροδο των αιώνων αυτό το άγριο ζώο με διαφορετική πια μορφή, μπήκε στην καθημερινότητα του ανθρώπου και δημιουργήθηκε μια σχέση εξάρτησης, φτάνοντας σήμερα να έχουμε πολλές κατηγορίες σκύλων, όπως: 

1. τους κυνηγητικούς δείκτες ή ¨φέρμας¨ 
2. τους κυνηγητικούς δίωξης ή ¨λαγωνικά¨ 
3. τα ¨ Τερριέ ¨ 
4. τους σκύλους εργασίας και 
5. τους σκύλους συντροφιάς 

Κάθε μια ιδιαίτερη, ξεχωριστή,με διαφορετικό χαρακτήρα και μορφολογικά χαρακτηριστικά. Μπορεί να μην χρησιμοποιούνται πια για να εξυπηρετήσουν βιολογικές ανάγκες όπως αυτές του πρώτου ανθρώπου, σίγουρα όμως αποτελούν έναν πιστό σύντροφο που μας ακολουθεί στην πορεία των αιώνων και μας υπενθυμίζει συχνά την ενστικτώδη ανάγκη μας για επιστροφή στην φύση!

Νομοθεσία περί  σκύλων

Nομοσχέδιο εξαφάνισης σκύλων